Những điều chi tiết về những năm đầu tiên của ông chỉ được thuật lại trong chương 110 của Sử ký Tư Mã Thiên,[3] tuy nhiên mặc dù dựa trên lịch sử, song chúng lại tồn tại một số yếu tố huyền thoại.[4]

Ông là con trai cả của Đầu Mạn, thiền vu Hung Nô. Kể từ thời thơ ấu, Mặc Đốn đã nổi tiếng với dũng khí và lòng can đảm của mình. Ông cũng được coi là một tron số các anh hùng của vương quyền. Tuy nhiên, một yên chi (vợ của thiền vu) xinh đẹp được Đầu Mạn sủng ái và ông đã quyết định để con của yên chi này kế vị. Vị yên chi này của Đầu Mạn muốn giết chết Mạo Đốn và bà ta đã tiến hành một âm mưu thâm độc: Đầu Mạn cử ông đến Nguyệt Chi, một bộ lạc đối thủ, để làm con tim và sau đó phát động chiến tranh chống lại bộ lạc này, hòng khiến Mặc Đốn bị giết. Tuy nhiên, Mặc Đốn đã dự cảm được một điều gì đó đáng ngờ và do đó, ông đã giả vờ bị bệnh nặng khi ở trong trại của người Nguyệt Chi và khiến họ buông lỏng việc canh phòng. Vào đêm Đầu Mạn tập trung quân đội tấn công Nguyệt Chi, Mặc Đốn đã giết chết các lính canh, lấy trộm ngựa quý của Nguyệt Chi và chạy trốn. Để tránh sự theo đuổi của Nguyệt Chi và cuộc tấn công của cha mình, Mặc Đốn cải trang và trở về Hung Nô.

Về sau, để thưởng cho lòng dùng cảm của Mặc Đốn, cha ông đã phong cho ông một tumen (vạn) lính. Ông được nắm giữ 1 vạn lính và huấn luyện họ một cách chăm chỉ mỗi ngày. Một hôm ông bắn vào một trong số những con ngựa tốt nhất và cho xử tử bất kỳ người nào không làm theo được. Sau đó, ông đã giết chết Đầu Mạn trong một chuyến đi săn.

Ngoài ra, yên chi của cha ông và những đối thủ kế vị cũng bị ông hành quyết. Sau đó, ông đã trở thành lãnh đạo của tất cả các bộ lạc nằm dưới quyền kiểm soát của cha mình và trở thành thiền vu của Hung Nô. Ông rèn luyện tất cả các bộ lạc để chuẩn bị cho chiến tranh và luôn chấp hành theo mọi mệnh lệnh của ông. Ông được những người khác tôn trọng và không ai có thể thách thức quyền lực của ông. Sau khi đã sẵn sàng cho chiến tranh, ông bắt đầu các cuộc chinh phục.